Ilmu tasauf ialah ilmu yang menyuluh perjalanan seseorang mukmin di dalam membersihkan hati dengan sifat-sifat mahmudah atau sifat-sifat yang mulia dan menghindari atau menjauhkan diri daripada sifat-sifat mazmumah iaitu yang keji dan tercela.
Ilmu tasauf bertujuan mendidik nafsu dan akal supaya sentiasa berada di dalam landasan dan peraturan hukum syariat Islam yang sebenar sehingga mencapai taraf nafsu mutmainnah.
Sesungguhnya martabat nafsu mutmainnah adalah martabat nafsu yang pertama benar-benar diredhai Allah SWT yang layak untuk memasuki syurga Allah SWT. Hakikat ini telah ditegaskan oleh Allah dalam firmanNya: “Wahai orang yang bernafsu mutmainnah, pulanglah ke pangkuan Tuhanmu dalam keadaan redha meredhai oleh Nya dan masuklah ke dalam golongan hambaKu dan masuklah ke dalam syurgaKu” (Al-Fajr: 27- 30).
Antara syarat-syarat untuk mencapai taraf nafsu mutmainnah ialah banyak bersabar serta banyak melalui penderitaan.
Kembali kepada sifat Mahmudah dan Mahmudah. Imam Ghazali telah memudahkan kita di mana beliau telah menggariskan sepuluh sifat-sifat ini di dalam kitab 'Arbain Fi Usuluddin'
10 Sifat Mahmudah
Taubat
Khauf (Takut)
Zuhud
Sabar
Syukur
Ikhlas
Tawakkal
Mahabbah (Kasih Sayang)
Redha
Zikrul Maut (Mengingati Mati)
10 Sifat Mazmumah
Banyak Makan
Banyak Bercakap
Marah
Hasad
Bakhil
Cintakan Kemegahan
Cintakan Dunia
Bangga Diri
Ujub (Hairan Diri).
Riya' (Menunjuk-nunjuk).
Walaupun kita memiliki 1001 alasan untuk melanggar batas sifat mahmudah dan mazmumah namun kebaikan dan kecelaan itu tetap kekal pada sifatnya. Dan ia tidak sekali-sekali berubah kepada sebaliknya.